Nieuws
'Oestersalons, bakeljauwbitterballen en donutzaken'; de nieuwe Flevo Campus essaybundel
Over de bundel
Hoe en wat mensen eten wordt in sterke mate bepaald door hun gewoonten en tradities. Die zijn cultuurgebonden, maar worden ook beïnvloed door de woonomgeving van die mensen. Nu de meerderheid van de wereldbevolking in steden woont, moeten we dus kijken naar stadsculturen als we willen begrijpen hoe mensen eten.
Flevo Campus onderzoekt in deze bundel de relatie tussen voedsel, de stad en de stedeling. In negen essays behandelen vooraanstaande journalisten, wetenschappers, denkers en kunstenaars uiteenlopende onderwerpen, zoals de vraag waarom je kleine voedselretailers in de stad wil behouden (omdat ze tegenwicht bieden aan supermarkten en fastfoodketens). Of de vervreemding waarmee eten in het moderne voedselsysteem gepaard gaat. Of het ‘oer-Hollandse’ broodje paling, een gerecht dat nog bestaat, hoewel de vis in dat broodje voor ruim 90 procent is verdwenen. En nog veel meer!
Hieronder vind je een korte omschrijving van de essays zoals ze in de bundel verschijnen.
Kom ook naar de boekpresentatie in Natural Pavilion
Op vrijdag 7 juli aanstaande vindt de feestelijke presentatie van de nieuwe essaybundel Oestersalons, bakeljauwbitterballen en donutzaken plaats. Je bent van harte welkom om daarbij aan te sluiten:
Tijdens een inhoudelijk programma komen verschillende essayisten en experts aan het woord. Onder andere Jesse Luijendijk, wethouder van de gemeente Almere zal aanwezig zijn. Naderhand is er een gezellige borrel, met – hoe kan het ook anders – een fijne versnapering.
- Waar? In Natural Pavilion, het nieuwe, duurzame hoofdkwartier van Flevo Campus.
- Wanneer? Vrijdag 7 juli. Inloop vanaf 15.30; start programma 16.00; einde programma rond 17.15; daarna borrel.
Over de essays en hun auteurs
Oestersalons, bakeljauwbitterballen en donutzaken heeft een voorwoord van Jesse Luijendijk, wethouder van Almere. Daarna komen achtereenvolgens aan het woord:
De voedselomgeving als kans en bedreiging voor de stad van de toekomst
Sebastiaan Aalst, strategisch directeur bij het creatieve bureau Food Cabinet, vroeg zich af hoe het zover heeft kunnen komen dat steden steeds ongezonder lijken te worden en wat we daaraan kunnen doen. ‘Het is te gemakkelijk om uit- sluitend te wijzen naar de komst van steeds meer fastfoodketens, zoals zo vaak gebeurt.’ Gesteund door voorbeelden uit de praktijk, pleit Aalst voor veel meer invloed van gemeenten om de stad daadwerkelijk vorm te geven.
Chic dineren en stedelijke identiteit: Brussel in de negentiende eeuw
Wie denkt dat restaurants al zo oud als steden zijn, heeft het mis. De gerenommeerde Vlaamse historicus Peter Scholliers (onder andere bekend van Brood, een geschiedenis van bakkers en hun brood) schreef een mooie, gespecialiseerde bijdrage over de ontstaansgeschiedenis van de Brusselse restaurant-scene. En hoewel er in die staat al eeuwen buitenshuis gegeten kon worden, gaat dat ‘pas’ zo rond 1800 op een manier die wij zouden herkennen als een ‘echt’ restaurant. En toen was het echt een nieuwigheid. Scholliers laat aan de hand van contemporaine bronnen zien hoe relatief nieuw het restaurant is waar wij zo graag uit eten gaan.
‘Origineel Amsterdams’: een beknopte geschiedenis van eten in de hoofdstad
Lenno Munnikes is programmadirecteur van Flevo Campus en daarnaast als historicus en antropoloog daarnaast verbonden aan de KU Leuven. Voor deze bundels zette hij het beeld recht dat Nederland nauwelijks een eetcultuur en voedselidentiteit heeft. ‘De realiteit is dat een rijkdom aan etenswaren en eetgelegenheden van grote cultuurhistorische waarde de basis heeft gelegd voor een typische vorm van een stedelijke voedselidentiteit (van buitenshuis gegeten voedsel). Bovendien is die al lang geleden ontstaan.’
Food & The City
Jonneke de Zeeuw is bekend van haar platform Mooncake waar ze als foodblogger verslag doet van haar culinaire trips door Nederland. Voor de essaybundel schreef ze over de onvoorstelbare diversiteit aan culturen die Nederland in de afgelopen decennia rijk is geworden. Ze stelt dat ‘er in de geschiedenis van dit land, culinair gezien, geen betere tijd is geweest om in te leven dan nu. Nooit eerder was hier zoveel verschillend eten toegankelijk voor zo’n grote groep mensen.’ Mocht je er aan twijfelen of dat een goede of een slechte zaak is, lees dan dit essay, noteer alle namen van alle gerechten die er in staan en ga op reis door Nederland om ze te proeven. Dat wordt genieten.
Hemels brood: kan het brood uit de Bijbel een eenentwintigste- eeuwse stad voeden?
Annia Ciezadlo is een gerenommeerde Amerikaanse freelance journalist die onder ander voor The New York Times en The Washington Post schrijft. Bij voorkeur over het voedsel en het Midden-Oosten. Voor Flevo Campus dook ze in de traditionele graanproductie in Libanon, een land dat dichtbij de plek ligt waar mensen ooit wilde granen domesticeerden. En nog altijd vind je er rassen met bijzondere eigenschappen. Alleen worden die nauwelijks meer geteeld, onder invloed van de geglobaliseerde handel.
Het grote verhaal achter het Hollandse broodje aal
Visserijgeograaf Max Wastiaux won de essaywedstrijd in de categorie journalistiek met een fascinerend verhaal over de paling. Een interessante vis met een oer-Hollands imago. Gevangen met fuiken in de poldersloten, daarna lokaal gerookt en verwerkt tot luxe hapje. Ook in veel Oost-Aziatische landen, met name Japan, lusten ze graag een paling, bijvoorbeeld in de sushi. Het probleem is dat ruim 90 procent van het Europese aalbestand is verdwenen onder invloed van de mens. Hoe lang kunnen we ons op traditie blijven beroepen als we palingvangst – en smokkel! – toestaan?
Vervreemding van het voedselsysteem: emotie en theorie
Het moderne voedselsysteem kenmerkt zich door een enorme arbeidsdeling. Van veel producten uit de supermarkt is door tientallen, misschien wel honderden mensen iets gedaan. Dat is indrukwekkend, maar het druist ook in tegen wat voedsel eigenlijk zou moeten, of kunnen zijn. Tenminste, als je het aan Vera Hoveling vraagt. Vera won de essaywedstrijd met haar inzending over vervreemding in het huidige voedselsysteem. Wat zijn dus de wortels van de wortels in de supermarkt? En wat betekent het dat we niet weten waar die vandaan komen of hoe die groeien?
Een Indisch archief vol geuren en smaken: de toko als culturele uitdrukking van de Indische identiteit onder de loep
Maura Doorenbosch studeert Asian Studies in Leiden en schreef een essayoorstel dat vrijwel naadloos binnen het Flevo Campus curriculum past. Het gaat over de culturele nalatenschap en toekomst van de Indonesische toko binnen het Nederlandse straatbeeld. Hoelang is er nog een traditionele toko in iedere stad of dorp te vinden? Flevo Campus focust op de culturele connotaties van voedsel en veranderingen daarin, onder andere met het langlopende project toko van de toekomst. Maura’s inzending wekte dan ook meteen de interesse van de jury.
Je bent wat je eet, we zijn wat we verteren
Sinds begin 2023 is Freek Wallagh nachtburgemeester van Amsterdam. Deze ras-Amsterdammer beschreef in een bijzondere bijdrage hoe de stad zich onder invloed van toerisme, liberalisme, toegenomen rijkdom, gentrificatie in een constante staat van verandering bevindt. En hoe nostalgische waarden daarbij het onderspit dreigen te delven.
