Anke Brons promoveert op inclusiviteit rond duurzaam en gezond voedsel

Anke, kun je meer vertellen over je onderzoek?

“Ik heb onderzoek gedaan in Almere, in de eerste plaats naar voedsel. Als socioloog kijk ik naar de rollen van verschillende mensen. Mijn proefschrift gaat over het thema inclusiviteit, dat in eerste instantie een vaag begrip lijkt. Wat betekent inclusiviteit als het gaat om voedsel? Ik heb gekeken hoe mensen eten, dus inclusiviteit in de daadwerkelijke consumptie, en daarnaast heb ik inclusiviteit in Almeers voedselbeleid onderzocht.”

“Het eerste deel van mijn proefschrift gaat over consumptie, en specifiek inclusiviteit bij duurzaam en gezond voedsel. Ik heb eerst gekeken naar de bestaande literatuur, die vaak stelt dat mensen met een lagere sociaal economische status en ‘andere’ culturele achtergrond buiten de boot vallen als het gaat over duurzaamheid en gezond voedsel. Ik heb in mijn onderzoek deze twee frames kritisch voor het licht gehouden. Voor het kijken naar culturele achtergronden heb ik heb met kwalitatieve methoden zoals interviews en observaties een vergelijking gemaakt tussen Syrische immigranten in Almere en Enschede, die korter of juist al langer in Nederland waren, om te kijken hoe voedselconsumptie maar ook de voedselomgeving verandert.Daarbij vroeg ik ook specifiek naar wat de ideeën van deze mensen waren over duurzaamheid en gezondheid, en vergeleek ik dat met wat  ze doen in de praktijk.”

“Daarnaast heb ik ook vanuit de rol van sociaal-economische status ook gekeken naar mensen met diabetes type 2 en hoe hun diagnose er voor zorgde dat ze anders gingen denken over gezondheid,  en wat dat dan weer betekent voor de duurzaamheid van hun eetgewoontes. Ik koos voor deze doelgroep omdat diabetes type 2 een voedselgerelateerde ziekte is, die in hogere mate voorkomt bij mensen met een lagere sociaal-economische status.  Ik heb zelf zowel mensen met eenhogere en lagere sociaal economische status meegenomen, om te kunnen vergelijken.”

“Een ander hoofdstuk in mijn proefschrift over voedselbeleid. Ik heb gekeken naar de voedselstrategie van de gemeente Almere en me specifiek gericht op hoe het netwerk rondom de voedselstrategie eruitziet. Ik heb gebruik gemaakt van een sociologische theorie over macht, om te kijken naar wie er bepaalt wie er uitgenodigd zijn en wie er wel en niet meepraten over het beleid. Daar kwam uit dat de gemeente heel erg in het centrum van dit voedselnetwerk zit.”

Inclusiviteit is een ongrijpbaar begrip. Het kan verschillende dingen betekenen, afhankelijk van de context. In beleid betekent inclusiviteit iets heel anders dan wanneer je het hebt over consumptie. Het is daarom belangrijk dat goed duidelijk te maken.

Welke conclusies kun je trekken uit jouw onderzoek?

“Inclusiviteit is een ongrijpbaar begrip. Het kan verschillende dingen betekenen, afhankelijk van de context. In beleid betekent inclusiviteit iets heel anders dan wanneer je het hebt over consumptie. Het is daarom belangrijk dat goed duidelijk te maken.”

“Nog zo’n ambiguïteit is een containerbegrip als duurzaamheid. Het is lang niet altijd duidelijk wat daarmee bedoeld wordt. En dat kan er voor zorgen dat bepaald gedrag niet gezien wordt. Bijvoorbeeld mensen die weinig tot geen vlees eten vanuit een economische reden zijn “duurzaam” bezig, maar dat kan in het maken van beleid over het hoofd worden gezien. Ook zien zij dat zelf ook niet altijd als duurzaam. Inclusiviteit betekent dat je dit soort aannames wegneemt, niet van te voren invult. Voor de bijdrage aan een duurzaam voedselsysteem is het belangrijk om de verschillende paden die mensen nemen te her- en erkennen.”

“Een concreet voorbeeld is dat Almere al langere tijd bezig is met het realiseren van meer lokaal voedsel, dat staat ook in de voedselstrategie. Het is goed om daarbij naast de supermarkt ook bij de toko of de markt lokale producten binnen te krijgen. Eigenlijk komt het erop neer dat je goed je missie laat aansluiten bij wat er in de praktijk gebeurt.”

Hoe ben je bij dit onderwerp gekomen?

“In september 2017, toen ik begon aan mijn proefschrift, kwam ik pas voor de tweede keer in mijn leven in Almere. Ik weet nog dat ik toen vanaf het station naar de vorige locatie van Aeres Hogeschool in het centrum liep en dat ik het heel interessant vond dat er zoveel verschillende mensen rondlopen. En tegelijkertijd zat ik daar met de missie om iets te doen met duurzaam en gezond voedsel, vanwege de grote opgave die steden als Almere en wereldwijd hebben naar een gezonder en duurzamer voedselsysteem. De grote vraag was toen: hoe kan ik deze twee realiteiten verenigen?”

Er is in Almere een rijkdom aan culturen en daarbij ook manieren om te eten.

“Een van de projecten die ik als eerste deed, heette “Ui in huis”. In dat project vroegen we mensen met een diverse achtergrond te koken met ui. Daarbij vond ik het leuk dat ik met een simpel ingrediënt al zoveel diversiteit kon laten zien. Er is in Almere een rijkdom aan culturen en daarbij ook manieren om te eten.”

Ik vind het heel leuk dat het thema van inclusiviteit zo sterk is meegenomen in veel projecten. Dit thema hoort zo erg bij Almere.

Wat ben je te weten gekomen over de stad Almere rondom voedsel?

“Voor mij is Almere een stad van contradicties, maar over het algemeen merk je wel dat het een echte pioniersstad is. Op het gebied van voedsel gebeurt er heel veel, vooral ook veel kleinschalige initiatieven. Ook vind ik de sociale dynamieken van een stad waarin iedereen nieuw is interessant. Er is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Zeeuwse bolus, geen traditionele voedselidentiteit. Maar tegelijkertijd is er wel een rijkdom aan culturen. De vraag: Wat kenmerkt Almere op het gebied van voedsel? boeit me enorm.”

Wat wordt je vervolgstap?

“Ik ben nu een post-doctoraal onderzoeker bij een onderzoeksproject van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA), genaamd Transitie naar een duurzaam voedselsysteem. Dat project focust zich op Nederland en is een inter- en transdisciplinair onderzoek. Ik werk aan de sociologische kant, dat gaat over de toekomst van voedselconsumptie.”

Wat wil je verder nog delen met het Flevo Campus netwerk?

“Ik wil een een bemoediging meegeven. Als ik terugkijk naar vijf jaar geleden, zie ik Flevo Campus enorm gegroeid is en ik vind het heel leuk dat het thema van inclusiviteit zo sterk is meegenomen in veel projecten. Dit thema hoort zo erg bij Almere.”